Periodensystem

Substantiv (Nomen), Neutrum (sächlich)

Aussprache

Lautschrift (IPA):[ peˈʁi̯oːdn̩zʏsˌteːm ]

Silbentrennung

Periodensystem

Definition bzw. Bedeutung

Nach Gruppen und Perioden geordnete, systematische Tabelle der chemischen Elemente.

Begriffsursprung

Determinativkompositum, zusammengesetzt aus den Substantiven Periode und System sowie dem Fugenelement -n.

Abkürzung

  • PSE

Deklination (Fälle)

SingularPlural
Nominativdas Periodensystem
Genitivdes Periodensystems
Dativdem Periodensystem
Akkusativdas Periodensystem

Anderes Wort für Pe­ri­o­den­sys­tem (Synonyme)

Periodensystem der Elemente:
Chemie: nach Gruppen und Perioden geordnete, systematische Tabelle der chemischen Elemente

Beispielsätze

  • Die Masse nimmt im Periodensystem von oben nach unten und von links nach rechts zu.

  • Blei ist ein chemisches Element mit der Ordnungszahl 82 im Periodensystem der Elemente.

  • Kürzlich haben Forscher es geschafft, künstliche Elemente zu erzeugen und so das berühmte Periodensystem zu erweitern.

  • Kennst du das Periodensystem der chemischen Elemente?

  • Er lernte das Periodensystem auswendig aus Spaß an der Freude.

Praktische Beispiele aus der Medienlandschaft

  • Das Periodensystem der Elemente verfügt (nach aktuellem Stand) über 118 Elemente.

  • Wsewolod Jantschewski stellte Armen Sarkissjan das virtuelle Periodensystem vor.

  • Die insgesamt 17 Elemente des Periodensystems sind schwer zu bergen und kommen kaum als große zusammenhängende Lagerstätten vor.

  • Damit ist das Periodensystem so gut wie komplett.

  • Im Periodensystem sind es 17 Elemente, darunter Scandium, Yttrium und Lanthan.

  • Die Wissenschaftler am GSI möchten herausfinden, welches das schwerste Element überhaupt ist und wo das Periodensystem endet.

  • Das Metall Wismut galt bislang mit seinem Isotop Bi-209 als schwerstes stabiles Element im Periodensystem der Elemente.

  • Folgerichtig, dass sich auf seiner Krawatte alle Elemente des Periodensystems versammeln.

  • Liebe im Zeitalter des Periodensystems der Partnerwahl?

  • Ganz zwanglos ließen sich damit auch die Natur der chemischen Bindungen und der Aufbau des Periodensystems erklären.

  • Bohrium steht in der untersten Reihe des Periodensystems und ist das schwerste Atom, mit dem jemals eine Verbindung hergestellt worden ist.

  • Großformatige Wandtafeln mit Abbildungen des Periodensystems hängen in vielen Hörsälen und Klassenzimmern.

  • Über 700 Stoffe werden in einem modernen PC verarbeitet, mehr als das halbe Periodensystem ist vertreten.

  • Da die Elemente im Periodensystem nach steigender Protonenzahl geordnet sind, wird diese auch als Ordnungszahl bezeichnet.

  • Dieses Isotop gehört zu einem Bereich des Periodensystems, in dem das Schalenmodell eine erhöhte Stabilität vorhersagt.

  • Doch gleichzeitig bleiben manche Fragen der Chemiker an das Periodensystem unbeantwortet.

Übersetzungen

  • Abchasisch: аелементқәа рпериодикатә система
  • Acehnesisch: tabel periodik drah kimia
  • Ägyptisch-Arabisch: جدول دورى
  • Afrikaans: periodieke tabel
  • Albanisch: sistemi periodik i elementeve
  • Alemannisch:
    • Periodesystem
    • Periodäsystem vo dä Elemänt
  • Amharisch: የንጥረ ነገሮች ሠንጠረዥ (yenit’ire negerochi šenit’erezhi)
  • Arabisch: جدول دوري (jadwal dawri)
  • Aragonesisch: tabla periodica d'os elementos
  • Armenisch: պարբերական աղյուսակ (parberakan aghyusak)
  • Aromunisch: tabellu periodicu a elementiľoru
  • Aserbaidschanisch: kimyəvi elementlərin dövri sistemi
  • Assamesisch: পৰ্যাবৃত্ত তালিকা
  • Asturisch: tabla periódica de los elementos
  • Bairisch:
    • Periodnsystem
    • Periodnsystem vo dee Elementa
  • Baschkirisch: химик элементтарҙың периодик системаһы
  • Baskisch:
    • sistema periodikoa
    • taula periodikoa
    • elementuen sailkapen periodikoa
  • Bengalisch: পর্যায় সারণী (paryāẏa sāraṇī)
  • Bihari: पीरियॉडिक टेबल
  • Birmanisch: ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယား (dyaut hcain a lha ny kya jayarr)
  • Bishnupriya: পর্যায় সারণী
  • Bokmål:
    • periodetabellen (männlich)
    • periodesystemet (sächlich)
    • periodiske system (sächlich)
    • periodesystemet for grunnstoffer (sächlich)
  • Bosnisch:
    • периодни систем (periodni sistem)
    • периодни систем елемената (periodni sistem elemenata)
  • Bretonisch: taolenn beriodek an elfennoù
  • Bulgarisch:
    • периодична система
    • периодична таблица
  • Cebuano:
    • talaang peryodiko
    • talaang peryodiko sa mga elementong kimikal
  • Chinesisch:
    • 元素週期表 (yuánsù zhōuqībiǎo)
    • 元素周期表 (yuánsù zhōuqībiǎo)
  • Dänisch: periodiske system (sächlich)
  • Dimli: tabloyo periyodik
  • Englisch: periodic table
  • Esperanto:
    • perioda tabelo
    • perioda tabelo de kemiaj elementoj
  • Estnisch: keemiliste elementide perioodilisussüsteem
  • Extremadurisch: tabra periúdica e los elementus
  • Färöisch:
    • skeiðbundna skipanin
    • skeiðbundna skipan frumevnanna
  • Finnisch:
    • jaksollinen järjestelmä
    • alkuaineiden jaksollinen järjestelmä
    • alkuainetaulukko
  • Französisch:
    • classification périodique des éléments (weiblich)
    • système périodique (männlich)
    • tableau périodique (männlich)
    • tableau périodique des éléments (männlich)
  • Friaulisch:
    • tabele periodiche
    • tabele periodiche dai elements chimics
  • Galicisch: táboa periódica dos elementos (weiblich)
  • Gan: 元素週期表
  • Georgisch:
    • ელემენტთა პერიოდული სისტემა (elementt’a perioduli sistema)
    • ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემა (k’imiur elementt’a perioduli sistema)
    • პერიოდული სისტემა (ṗerioduli sisṭema)
  • Guaraní: techaukaha rysýi apỹigua
  • Gujarati: આવર્ત કોષ્ટક (āvarta kōṣṭaka)
  • Haitianisch: tablo klasifikasyon peryodik eleman
  • Hakka: ngièn-su chû-khì-péu
  • Hebräisch:
    • הטבלה המחזורית
    • המערכה המחזורית
    • טבלת מנדלייב
  • Hindi: आवर्त सारणी (aavart saaranee)
  • Ido:
    • periodala tabelo
    • periodala tabelo dil elementaro
    • periodala tabelo di la kemiala elementi
  • Ilokano: periodiko a lamisaan dagiti elemento
  • Indonesisch:
    • tabel periodik
    • tabel periodik unsur-unsur kimia
  • Interlingua:
    • tabella periodic
    • tabella periodic del elementos
  • Irisch:
    • tábla peiriadach
    • tábla peiriadach na ndúl ceimiceach
  • Isländisch: lotukerfi (sächlich)
  • Italienisch:
    • tavola periodica (weiblich)
    • tavola periodica degli elementi (weiblich)
  • Jakutisch:
    • периодтаах таабыл
    • химия элеменнарын периодтаах таабыла
  • Japanisch: 周期表
  • Javanisch: dhaptar unsur miturut lambang
  • Jiddisch:
    • פעריאדישע טאבעלע (feryadishe tabele)
    • פעריאדישע טאבעלע פון די כעמישע עלעמענטן (feryadishe tabele fun di khemishe elementn)
  • Kambodschanisch:
    • តារាងខួបធាតុគីមី (tarang khuob theatokimi)
    • តារាងខួបនៃធាតុគីមី (tarang khuob nei theatokimi)
  • Kannada: ಆವರ್ತ ಕೋಷ್ಟಕ (āvarta kōṣṭaka)
  • Kantonesisch: 元素週期表
  • Kapampangan: periodic table da ring elementu
  • Karpato-Russinisch: періодічна сістема елементів
  • Kasachisch: химиялық элементтердің периодтық жүйесі
  • Katalanisch: taula periòdica (weiblich)
  • Kikuyu: metha njokereri
  • Komi: химия элементъяслӧн период система
  • Komi-Permjakisch: периоддэз сьӧрті химия ӧтувторрезлӧн тэчас
  • Koreanisch: 주기율표
  • Kroatisch: periodni sustav elemenata
  • Kurdisch: sîstema vedorî ya elementan
  • Laotisch: ຕາລາງທາດ (talang thad)
  • Latein:
    • systema periodicum (sächlich)
    • periodicum elementorum systema (sächlich)
    • systema periodicum elementorum chemicorum (sächlich)
  • Lesgisch: химиядин элементрин девирдин система
  • Lettisch: ķīmisko elementu periodiskā tabula
  • Limburgisch: periodiek systeem vaan eleminte
  • Lingala: etánda ya bileko
  • Litauisch: periodinė elementų lentelė
  • Lojban: dikni selratni cartu
  • Lombardisch:
    • taula periodica
    • tàola periòdica dei elemencc
  • Luxemburgisch: Periodesystem vun den Elementer
  • Madagassisch: tabilao ny singa
  • Malaiisch:
    • jadual berkala
    • jadual berkala unsur kimia
  • Malayalam: ആവർത്തനപ്പട്ടിക (āvarttanappaṭṭika)
  • Maledivisch: ޕީރިއަޑިކް ތާވަލު
  • Maltesisch:
    • tavla perjodika
    • tavla perjodika tal-elementi kimiċi
  • Manx:
    • taabyl ny bunstooghyn
    • taabyl reiltagh ny bunstooghyn
  • Maori: ripanga pūmotu
  • Marathi: आवर्त सारणी (āvarta sāraṇī)
  • Mazedonisch:
    • периоден систем (perioden sistem)
    • периоден систем на елементите (perioden sistem na elementite)
  • Min Dong: nguòng-só ciŭ-gĭ-biēu
  • Min Nan:
    • chiu-kî-piáu
    • hòa-ha̍k gôan-sò͘ ê chiu-kî-piáu
  • Mongolisch:
    • үелэх систем
    • химийн элементийн үелэх систем
  • Nepalesisch: आवर्त सारणी (āvarta sāraṇī)
  • Neugriechisch: περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων (periodikós pínakas ton chimikón stoicheíon)
  • Newari: तत्त्वमां
  • Niederdeutsch:
    • Periodensystem
    • Periodensysteem vun de cheemsch Elementen
  • Niederländisch:
    • periodiek systeem (sächlich)
    • periodiek systeem der elementen (sächlich)
  • Nordfriesisch:
    • perioodisch tabäle
    • perioodisch tabäle foon da chemische elemänte
  • Nynorsk:
    • periodetabellen (männlich)
    • periodesystemet (sächlich)
    • periodiske systemet (sächlich)
  • Okzitanisch:
    • taula periodica (weiblich)
    • taula periodica deis elements (weiblich)
  • Oriya: ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସାରଣୀ
  • Ossetisch: элементты периодон системӕ
  • Ostmari: химий тӱҥлык-влакын периодик радамлыкше
  • Pandschabi: پیریاڈک ٹیبل
  • Panjabi: ਮਿਆਦੀ ਪਹਾੜਾ (mi'ādī pahāṛā)
  • Papiamentu: mesa periodiko
  • Persisch:
    • جدول تناوبی
    • جدول تناوبی عنصرهای شیمیایی
  • Piemontesisch: tàula periòdica
  • Pikardisch:
    • tableau périodique
    • tableau périodique des élémints
  • Polnisch: układ okresowy pierwiastków (männlich)
  • Pontisch: περιοδικόν πινάκιν
  • Portugiesisch: tabela periódica (weiblich)
  • Quechua: qallawap ñiqi rakirinkuna
  • Rumänisch: tabelul periodic al elementelor (sächlich)
  • Russisch:
    • периодическая система элементов
    • периодическая система химических элементов
  • Russisches Burjatisch: үелхэ системэ
  • Sardisch:
    • taula periòdica
    • taula periòdica de is elementos
  • Saterfriesisch:
    • periodiske Tabelle
    • periodiske Tabelle fon do chemiske Elemente
  • Schemaitisch:
    • periuodėnė elementu lentalė
    • periuodėnė kemėniu elementu lentalė
  • Schottisch-Gälisch:
    • clàr pillteach
    • clàr nan eileamaidean
  • Schwedisch: periodiska systemet (sächlich)
  • Scots:
    • periodic cairt
    • periodic cairt o the chemical elements
  • Serbisch:
    • периодни систем (periodni sistem)
    • периодни систем елемената (periodni sistem elemenata)
  • Serbokroatisch:
    • периодни систем (periodni sistem)
    • периодни систем елемената (periodni sistem elemenata)
  • Sesotho: tafole ya periodiki
  • Shona: Chapotera cheNhangande Dzakadevana
  • Singhalesisch: ආවර්තිතා වගුව (āvartitā vaguva)
  • Sizilianisch:
    • tàvula piriòdica (weiblich)
    • tàvula piriòdica di l'elimenti (weiblich)
  • Slowakisch:
    • periodická tabuľka
    • periodická tabuľka chemických prvkov
  • Slowenisch: periodni sistem elementov
  • Somalisch:
    • jadwalka curiyayaasha
    • kaltanka curiyayaasha
  • Sorani: خشتەی خولی
  • Spanisch: tabla periódica de los elementos (weiblich)
  • Sranantongo:
    • periodiki sistemi
    • periodiki sistemi fu den elementi
  • Suaheli:
    • mfumo radidia
    • jedwali la elementi
    • mfumo radidia wa elementi
  • Südaserbaidschanisch: کیمیاسال المنت لر تابلوسو
  • Sundanesisch:
    • tabel periodik
    • tabel periodik unsur kimiawi
  • Tadschikisch:
    • системаи даврии элементҳо
    • ҷадвали даврии элементҳои кимёӣ
    • ҷадвали даврии элементҳои химиявӣ
  • Tagalog: talaang peryodiko
  • Tamil:
    • தனிம அட்டவணை (taṉima aṭṭavaṇai)
    • ஆவர்த்தன அட்டவணை (āvarttaṉa aṭṭavaṇai)
  • Tatarisch: периодик таблица
  • Telugu: ఆవర్తన పట్టిక (āvartana paṭṭika)
  • Thai: ตารางธาตุ (tārāng ṭhātu)
  • Tibetisch: རྩ་རྫས་ཀྱི་དུས་འཁོར་རེའུ་མིག།
  • Tok Pisin: tebol bilong ol elemen
  • Tschechisch:
    • periodická soustava prvků
    • periodická tabulka (weiblich)
  • Tschuwaschisch: элементсен тапхӑр системи
  • Türkisch:
    • periyodik cetvel
    • periyodik tablo
  • Turkmenisch: himiki elementleriň periodik ulgamy
  • Uigurisch: ئېلېمېنتلارنىڭ دەۋرىي جەەدۋىلى
  • Ukrainisch:
    • періодична система
    • періодична система елементів
    • періодична система хімічних елементів
  • Ungarisch:
    • periódusos rendszer
    • kémiai elemek periódusos rendszere
  • Urdu: دوری جدول
  • Usbekisch:
    • davriy jadval
    • kimyoviy elementlar davriy sistemasi
  • Venezianisch:
    • tabeła periòdica
    • tabeła periòdica dei ełeminti
  • Vietnamesisch:
    • bảng tuần hoàn
    • bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
  • Võro: keemiliidsi elemente perioodilisussüstem
  • Walisisch: tabl cyfnodol
  • Wallonisch:
    • tåvlea periodike
    • tåvlea periodike des elemints
    • classifiaedje periodike des elemints
  • Waray:
    • taramdan peryodika
    • taramdan peryodika han mga elemento
  • Weißrussisch:
    • перыядычная сістэма элементаў
    • перыядычная сістэма хімічных элементаў
  • Wepsisch: himižiden elementoiden periodine tablut
  • Westflämisch:
    • periodiek système
    • periodiek système van d'elementn
  • Westfriesisch: periodyk systeem fan de eleminten
  • Wu: 元素周期表
  • Yoruba: tábìlì ìdásìkò àwọn ẹ́límẹ̀ntì

Wortaufbau

Das sechssilbige Substantiv Pe­ri­o­den­sys­tem be­steht aus 14 Buch­sta­ben und setzt sich wie folgt zu­sammen: 3 × E, 2 × S, 1 × D, 1 × I, 1 × M, 1 × N, 1 × O, 1 × P, 1 × R, 1 × T & 1 × Y

  • Vokale: 3 × E, 1 × I, 1 × O, 1 × Y
  • Konsonanten: 2 × S, 1 × D, 1 × M, 1 × N, 1 × P, 1 × R, 1 × T

Eine Worttrennung ist nach dem ers­ten E, I, O, N und zwei­ten S mög­lich.

Das Alphagramm von Pe­ri­o­den­sys­tem lautet: DEEEIMNOPRSSTY

Buchstabiertafel

Entsprechend der deut­schen Buch­sta­bier­ta­fel für Wirt­schaft und Ver­wal­tung (DIN 5009:​2022-06) wird das Wort fol­gen­der­maßen buch­sta­biert:

  1. Pots­dam
  2. Essen
  3. Ros­tock
  4. Ingel­heim
  5. Offen­bach
  6. Düssel­dorf
  7. Essen
  8. Nürn­berg
  9. Salz­wedel
  10. Ypsi­lon
  11. Salz­wedel
  12. Tü­bin­gen
  13. Essen
  14. Mün­chen

In Deutschland ebenfalls ge­läufig ist die Buch­sta­bie­rung nach dem pos­ta­li­schen Buch­sta­bier­al­pha­bet von 1950:

  1. Paula
  2. Emil
  3. Richard
  4. Ida
  5. Otto
  6. Dora
  7. Emil
  8. Nord­pol
  9. Samuel
  10. Ysi­lon
  11. Samuel
  12. Theo­dor
  13. Emil
  14. Martha

International ist das eng­lischs­spra­chige ICAO-Alpha­bet (kein „ẞ“ und keine Umlaute) an­er­kannt:

  1. Papa
  2. Echo
  3. Romeo
  4. India
  5. Oscar
  6. Delta
  7. Echo
  8. Novem­ber
  9. Sierra
  10. Yan­kee
  11. Sierra
  12. Tango
  13. Echo
  14. Mike

Heute vorwiegend nur noch als Funk­feuer in der Luft- und Schiff­fahrt ge­bräuch­lich ist der Mor­se­code (auch Mor­se­al­pha­bet oder Mor­se­zei­chen genannt):

  1. ▄ ▄▄▄▄ ▄▄▄▄ ▄
  2. ▄ ▄▄▄▄ ▄
  3. ▄ ▄
  4. ▄▄▄▄ ▄▄▄▄ ▄▄▄▄
  5. ▄▄▄▄ ▄ ▄
  6. ▄▄▄▄ ▄
  7. ▄ ▄ ▄
  8. ▄▄▄▄ ▄ ▄▄▄▄ ▄▄▄▄
  9. ▄ ▄ ▄
  10. ▄▄▄▄
  11. ▄▄▄▄ ▄▄▄▄

Scrabble

Beim Scrabble gibt es 29 Punkte für das Wort.

Periodensystem

Bitte je­doch stets das offi­zielle Scrabble-Regel­werk (z. B. zu Vor- und Nach­silben) beachten!

Worthäufigkeit

Das Nomen Pe­ri­o­den­sys­tem ent­spricht dem Sprach­niveau C2 (Sprach­ni­veau­stu­fen nach dem Ge­mein­sa­men euro­pä­ischen Re­fe­renz­rah­men für Sprachen ) und kam im letz­ten Jahr sel­ten in deutsch­spra­chi­gen Tex­ten vor. Die Wort­häu­fig­keit ist un­ge­fähr gleich­blei­bend. Dies hat eine Aus­wer­tung meh­re­rer Mil­lio­nen Bei­spiel­sätze ergeben.

Vorkommnisse im Sprachwörterbuch

Al­ka­li­me­tall:
Metall der ersten Hauptgruppe des Periodensystems
Ar­sen:
das 33. chemische Element im Periodensystem, ein Halbmetall
Be­ryl­li­um:
anisotropes chemisches Element aus der 2. Hauptgruppe des Periodensystems (Erdalkalimetalle)
Chal­ko­gen:
Bezeichnung der chemischen Elemente der 6. Hauptgruppe des Periodensystems
Haupt­grup­pe:
Chemie: Gruppe von chemischen Elementen in dem Periodensystem mit sehr ähnlichen chemischen Eigenschaften; es gibt acht solche Gruppen
Koh­len­stoff:
nichtmetallisches chemisches Element, das im Periodensystem die Ordnungszahl 6 trägt und das Grundelement für organische Verbindungen darstellt
Lan­tha­no­id:
eines der 14 im Periodensystem auf Lanthan folgenden chemischen Elemente, unedles Metall
Ne­on:
Chemie: farb-, geschmack- und geruchloses chemisches Element mit der Ordnungszahl 10 im Periodensystem, das zur Gruppe der Edelgase gehört
Pe­ri­o­de:
Menge aufeinanderfolgender Elemente im Periodensystem mit gleicher Anzahl von Elektronenschalen
Über­gangs­me­tall:
Chemie: allgemeine Bezeichnung für ein Nebengruppen-Element zwischen der zweiten und dritten Hauptgruppe des Periodensystems (ohne Lanthanoide und Actinoide)

Buchtitel

  • Chemie Periodensystem der Elemente Fred Bayer | ISBN: 978-3-66106-503-8
  • Das Periodensystem James M. Russell | ISBN: 978-3-73060-771-8
  • Klappbares Periodensystem der Elemente – Periodensystem der Atomarten Helmut Kohler, Hermann Fischer | ISBN: 978-3-76274-190-9
  • Periodensystem der Elemente Denise Kreissl | ISBN: 978-3-95658-107-6
Quellen:
  1. [Allgemeine Datenbasis] Wiktionary-Autoren: Periodensystem. In: Wiktionary – Das freie Wörterbuch, 2024, [online] de.wiktionary.org, CC BY-SA 3.0
  2. [Thesaurus] OpenThesaurus-User: Periodensystem. In: OpenThesaurus – Das freie Wörterbuch für Synonyme, 2024, [online] openthesaurus.de, CC BY-SA 4.0
  3. [erweiterte Beispielsätze] User-generated content: Satz-Nr. 12125912, 2531478, 2119300 & 1008137. In: tatoeba.org, CC BY 2.0 FR
  4. [Newskorpus] D. Goldhahn, T. Eckart & U. Quasthoff: Building Large Monolingual Dictionaries at the Leipzig Corpora Collection: From 100 to 200 Languages. In: Proceedings of the 8th International Language Resources and Evaluation (LREC'12), 2012, CC BY 4.0
  1. bild.de, 10.08.2020
  2. deu.belta.by, 01.07.2019
  3. derstandard.at, 11.08.2017
  4. n-tv.de, 17.09.2013
  5. zeit.de, 13.03.2012
  6. uni-protokolle.de, 12.07.2010
  7. welt.de, 02.05.2003
  8. sueddeutsche.de, 06.12.2003
  9. Die Zeit (12/2002)
  10. Berliner Zeitung 2000
  11. DLF - aus Naturwissenschaft und Technik 1999
  12. Berliner Zeitung 1997
  13. TAZ 1997
  14. bild der wissenschaft 1996
  15. Süddeutsche Zeitung 1995